Eyvah, Çocuğumda Üfürüm Var!
Ebeveynlerin, Çocuk Kardiyoloji Polikliniği’ne başvurularının en büyük sebeplerinden biri, kalpte üfürüm duyulmasıdır. Poliklinik sırası gelinceye kadar ailelerde endişeli bekleyiş devam eder ve sıra gelip ekokardiyografik inceleme tamamlanınca, doktorun ağzından o sihirli sözlerin çıkmasını sabırsızlıkla beklerler; “Gözünüz aydın, geçmiş olsun. Çocuğunuzda önemli bir kalp rahatsızlığı yok, yalnızca masum üfürümü var.”
Ancak bu üfürümün başına getirdiğimiz masum kelimesi bile ebeveynlerin üfürümden duydukları endişeyi ortadan kaldırmaz.
Peki, Nedir Bu Üfürüm?
Kalp üfürümü basit bir ifade ile kalp vuruları arasındaki sestir. Üfürüm kelimesi aileyi heyecanlandırsa da üfürümler, çocuklarda son derece yaygındır ve çoğunlukla normaldir. Bu üfürümlere çoğu kez ‘‘masum üfürüm’’ denir ve basitçe kanın kalp içindeki akışı sırasında ortaya çıkar.
Masum üfürümler genellikle ateşli hastalıklar sırasında veya hiçbir neden olmadan meydana gelebilen şiddeti düşük müzikal karakterdeki seslerdir. 2-7 yaş arasındaki çocukların en az %50’sinde masum üfürüm duyulabilir. Bununla birlikte ilk altı ay içinde duyulan üfürümler genellikle masum değildir. Bu nedenle mutlaka bir çocuk kalp hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Kalpte üfürüm, genelde bir hastalık olarak algılansa da aslında üfürüm bir muayene bulgusudur. Doktorun muayene sırasında duyduğu kalbin normal seslerinden farklı bir sestir. Üfürüm bir kalp hastalığına işaret edebileceği gibi masum da olabilir. Kalp hastalığına bağlı gelişen üfürümlerde diğer belirtiler de tanı konmasına yardımcı olur. Tanı konma sürecindeki bebekler; derideki renk değişiklikleri(maviye dönme), solunum ve beslenme güçlükleri açısından gözlem altında tutulmalıdır. Yaşça daha büyük çocuklarda görülen kalp hastalığı belirtileri ise yorgunluk, sık hastalanma, kalp hastalıklarına bağlı renk değişimleri (morarma) olabilir.
Kalp Üfürümlerinin Nedeni Nasıl Teşhis Edilir?
Çocuklarda kalpte üfürüm, doktor muayenesinde kalbin dinlenmesi sırasında duyulan sesler ile teşhis edilir. Çocuğun standart muayenesi yapılırken; çocuğun gelişiminde bir anormallik yoksa üfürümün masum üfürüm olduğu ve sonradan çıkan bir üfürüm olduğu söz konusuysa kesin tanı koymak için akciğer filmi, elektrokardiyografi (EKG), ekokardiyografi (EKO) gibi tetkikler yapılabilir.
Bu durumu çocuğu takip eden doktor izleyebilir fakat çocuktaki üfürümün kesin nedenini öğrenmek için çocuk kardiyoloji uzmanına gitmek ve daha derin tetkikler yaptırmak gerekebilir. Gereken tetkikler yapıldıktan sonra ciddi bir kalp hastalığı varsa tedavi ve takip hastalığa göre planlanır.
Çocuklarda Kalp Üfürümü Tedavisi
Çocuklardaki üfürümler, masum üfürüm ise hiçbir tedavi ve takibe gerek duyulmadan genellikle yedi yaş civarında kendiliğinden düzelir.
Masum üfürümlerde çocuğun yaşantısında herhangi bir kısıtlama yapmaya gerek yoktur fakat hastalığa ait üfürümler devam ederse önlem almak gerekebilir.
Çocuklardaki üfürüm tedavisinde, bu bulgunun tedavisi değil, sebep olan hastalığın tedavisi yapılır. Örneğin; kalp deliği nedeni ile üfürüm duyuluyorsa deliğin ameliyat ile kapatılmasının ardından üfürüm sorunu da ortadan kalkar. Eğer üfürüm damar darlığından kaynaklanıyorsa balon tedavisi ile damar açıldıktan sonra üfürüm tam olarak geçmese de azalır.
Çocukların kalbindeki üfürüm sorununda önemli olan hastalığın takibinin yapılmasıdır.
Kalp Üfürümleri Çocuklara Zarar Verir mi?
Çocuklardaki üfürümlerin geneli masum üfürümlerdir fakat üfürüm herhangi bir kalp hastalığına bağlı oluşuyor ise hastalığın ciddiyetine göre tehlike yaratabilir. Çocuğun yaş grubuna göre, üfürümün bir kalp hastalığı olabileceği ihtimali de değerlendirilmelidir.
Örneğin; yenidoğan bir bebekte bazen kalp hastalığı ciddi bile olsa üfürüm duyulmayabilir. Kalpte üfürüm daha çok süt çocuklarında veya daha büyük çocuklarda muayene bulgusu olabilir. Çocuklarda kalpte üfürüm sorununda hastalığın ciddiyetine göre zamana bırakılabilir ya da acil tedavi edilmesi gerekebilir.
Çocuklarda Masum Üfürümler Neden Olur?
Masum üfürümler, herhangi bir hastalık olmadan ve 2-7 yaş arasındaki çocukların % 50-70’i arasında duyulabilen üfürümlerdir. Masum üfürümlerin genelde kalbe zararları olmadığı gibi herhangi bir tedavi veya takibi gerekmez.
Masum üfürümü olan çocuklar zorlanmadan spor yapabilir, oyun oynayabilir fakat önemli olan nokta; üfürümün masum olup olmadığının tespit edilmesidir. Üfürümün masum olabileceği gibi herhangi bir kalp hastalığına bağlı olarak gelişebileceği ya da başka bir sistematik hastalığın bulgusu olabileceği unutulmamalıdır.
Çocuklarda masum üfürümün şiddeti özellikle ateşli durumlarda artar. Kansızlık gibi altta yatan başka bir hastalık durumunda da kalpte üfürüm ilk belirti olabilir.
Kalbinde Üfürüm Olan Çocuklarda Nelere Dikkat Edilmeli?
Üfürümün masum ya da bir hastalığa bağlı olup olmadığını anlamak amacı ile çocuk kardiyoloğuna başvurmak ve üfürümün önemli bir üfürüm mü yoksa masum üfürüm mü olup olmadığını anlamak gerekir.
Üfürümün teşhisi konulduktan sonra üfürüm masumsa çocuğun hayatında herhangi bir kısıtlama gerekmez ve her türlü spor-yarışma gibi aktivitelere katılabilir, sağlıklı çocuklar gibi günlük yaşantısına devam edebilir.
Üfürüm başka bir kalp hastalığına veya sistemik bir hastalığa bağlı gelişmişse neden olan faktöre göre tedavisi ve takibi gerekir. Böyle bir durumda altta yatan hastalığın tipine göre mutlaka bir uzman desteğine başvurulmalıdır.
Kaynak Makale: Advani N, Menahem S, Wilkinson JL. The diognosis of innocent murmurs in childhood. Cardiol young 2000; 3402
